„Chodzę po ulicach i wspominam
Tyle dziejów i lat.
Jak nie kochać tego miasta Lublina,
W którym wiosna,
Młodość
I wiatr.”
„Wiersze lubelskie” Jan Koprowski
Lublin… mój ukochany Lublin, jak mam o nim mówić?
O mieście mojego dzieciństwa, gdzie przeżyłam szczęśliwe lata z mamą, tatą, przyjaciółmi, gdzie każda ulica przywołuje wspomnienia, a każdy zaułek znaczy tak wiele.
W mojej kamienicy przy ul. Sławińskiego 3 (obecnie Niecała) mieszkało wiele rodzin żydowskich m.in. Garenowie, Gurfinkielowie, Bargowie. Przed szabatem pachniało w całym domu rosołem i rybą. Nasi polscy sąsiedzi przychodzili do nas na gefilte fisz, macę, wątróbkę, oni zaś gościli nas pierogami i barszczem z uszkami. Z Gosią Gnieciak, Renią Wojecką i ich rodzinami oraz mieszkającymi nieopodal państwem Kaliszami, Grzesikami czy rodziną Serdyńskich przyjaźnimy się do dzisiaj.
W każdy szabat, odświętnie ubrana, wraz z rodzicami szłam do bóżnicy przy ul. Lubartowskiej 10. W Szawuot, wraz z innym dziećmi, przynosiliśmy tam kwiaty i gałązki, na Simchat Tora biegaliśmy z chorągiewkami, na których zatknięte były jabłka, podczas Chanuki kręciliśmy drejdlami.
Przy ul. Muzycznej (dawniej Plażowa) wciąż znajduje się moja ukochana szkoła muzyczna, wielu obecnych nauczycieli to moi dawni koledzy. Tak chciałabym raz jeszcze pojechać do szkoły trolejbusem, zasiąść w ławce z Izą Wolską, pośmiać się z Zosią Mirosław, Marysią Zezulą czy Marzenką Nowakowską, na przerwie pobiec nad rzeczkę, powspinać się na drzewa albo pójść na wagary do kina Wyzwolenie czy Ogrodu Saskiego.
Mój Ojciec, Nuchym Szyc, dobrze znał historię Lublina, lubiłam z nim chodzić na Stare Miasto, niewielkie, ale piękne i na szczęście ocalałe z wojennej zwieruchy.
– Pokazywałem ci, gdzie mieszkał Henryk Wieniawski?
– Tak tato, ze sto razy.
– To nic, to piękna kamienica, popatrzmy na nią jeszcze raz. Teraz przejdziemy Bramą Grodzką do Zamku, zejdziemy po schodach, wstąpimy na bazar po świeże jajka i do domu.
Do Ogrodu Saskiego chodziliśmy na spacery oraz do muszli koncertowej. Najprzyjemniej było siedzieć na ławce na pl. Litewskim i patrzeć na fontannę, czasem się w niej też popluskać. Tata siedział na placu, bliżej hotelu Europa i grał w szachy, było tam wiele stolików, miałam wrażenie, że wszyscy mężczyźni spędzają tu każde popołudnie.
Tak wspominam swoje dzieciństwo w ukochanym Lublinie.
Z miłości do rodzinnego miasta, z miłości do historii, kultury i tradycji żydowskiej powstał Lubliner Festival.
To dla mnie olbrzymi zaszczyt móc organizować Festiwal dla miasta z ponad 700-letnią historią, wspólną dla Polaków i Żydów. Dla miasta z wielkimi tradycjami, gdzie kultura żydowska i kultura polska nieustannie przenikają się, czerpią z siebie wzajemnie, fascynują i inspirują kolejne pokolenia mieszkańców.
Zapraszam wszystkich na Lubliner Festival z nadzieją, że wpisze się on na stałe w kalendarz kulturalny miasta.
Dziękuję bardzo Współpracownikom, Patronom, Współorganizatorom, Partnerom, Sponsorom i wszystkim, którzy przyczynili się do realizacji naszego Festiwalu.
Etel Szyc (jid. עטיל שיץ) – polska aktorka teatralna i filmowa, działaczka społeczności żydowskiej.
Urodziła się w Lublinie w rodzinie żydowskiej, jako córka parasolnika i poety Nuchyma Szyca (1921–1990) i jego żony Klary. Ukończyła szkołę muzyczną przy ul. Plażowej (obecnie Muzyczna) w klasie fortepianu. Jest magistrem pedagogiki wczesnoszkolnej z terapią pedagogiczną. W 1989 zdała aktorski egzamin eksternistyczny dla aktorów dramatu w Warszawie. W latach 1979–1988 adept, a w 1988–1997 aktorka Teatru Żydowskiego w Warszawie. Od 1994 jest nauczycielką w Prywatnej Szkole Podstawowej nr 94 Lauder–Morasha w Warszawie. Prowadzi zajęcia z kultury żydowskiej, muzyki i piosenki żydowskiej, tańca izraelskiego, dramy i teatru. Jest reżyserem przedstawień szkolnych o tematyce związanej z historią i tradycją żydowską. Koordynator międzyszkolnego programu Inni to także my. Była instruktorką w Klubie Seniora przy Towarzystwie Społeczno-Kulturalnym Żydów w Polsce – tworzyła i realizowała programy dla klubu Oddziału Warszawskiego.
W latach 2002 – 2015 prowadziła warsztaty kuchni żydowskiej oraz warsztaty dla dzieci na Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie. Od 2004 prowadzi spotkania i warsztaty na Festiwalu Kultury Żydowskiej w Warszawie. Prowadziła wiele imprez o tematyce żydowskiej w całej Polsce. Aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym i religijnym Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. Współpracuje ze wszystkimi organizacjami żydowskim współorganizując imprezy. Od 2007 dzięki dotacjom MSWiA wydaje kalendarze żydowskie. W latach 2010 – 2012 prezes Fundacji im. Ireny Sendlerowej, od 2012 r. prezes Fundacji Ner Tamid. Od 2015 r. prowadzi agencję turystyczną Derech Jewish Agency.