Zwiedzanie starego cmentarza żydowskiego
prowadzenie prof. Andrzej Trzciński
16.08.2024, godz. 12:00
20.08.2024, godz. 12:00
Cmentarz żydowski (start przy bramie od ul. Kalinowszczyzna)
Najstarsza zachowana pisemna wzmianka o istnieniu cmentarza żydowskiego w Lublinie pochodzi z 1555 r. w dokumencie potwierdzonym przez króla Zygmunta II Augusta. Najstarsza znajdująca się tu macewa, która zapewne tylko cudem zachowała się do dziś, upamiętnia słynnego talmudystę Jakuba Kopelmana. Pochodzi z 1541 r., co jasno wskazuje, że pochówków dokonywano tu wcześniej, niż można by wnioskować z opatrzonego królewską pieczęcią dokumentu.
Po założeniu nowego cmentarza żydowskiego w Lublinie przepełniona nekropolia na Kalinowszczyźnie została zamknięta w 1830 r. Mimo zamknięcia, do początków XX wieku odbyło się tu jeszcze kilka legalnych i nielegalnych pochówków. Podczas I wojny światowej większość drewnianych macew spalili żołnierze rosyjscy. Także w burzliwych latach międzywojnia dokonano kilku kolejnych dewastacji. Szacuje się, że w dniu wybuchu II wojny na cmentarzu prawdopodobnie znajdowało się tu jeszcze około trzy tysiące macew. W trakcie okupacji Niemcy do reszty zdewastowali cmentarz, zaś samych płyt nagrobnych używali do brukowania dróg. Wnikliwe oko obserwatora dostrzec może do dziś dziury po pociskach pozostałe na niektórych z nagrobków. Po wojnie cmentarz również nie uchronił się przed kolejnymi aktami wandalizmu – dziś na otoczonym murem starym cmentarzu żydowskim pozostało już tylko około dwieście macew.
Religijni Żydzi z całego świata regularnie odwiedzają znajdujący się tu ohel cadyka Jakuba Izaaka Horowitza zwanego Widzącym z Lublina (zm. w 1815 r.), grób znanego talmudysty Szaloma Szachny (zm. w 1557 r.) i sławnego kabalisty Salomona ben Jechiela Lurii (zm. w 1573 r.), zwanego Maharszalem. O tych i wielu innych postaciach spoczywających na starym cmentarzu w Lublinie będzie można posłuchać podczas spaceru z przewodnikiem, którym będzie historyk prof. Andrzej Trzciński.
Dr hab. Andrzej Trzciński jest adiunktem w Zakładzie Kultury i Historii Żydów UMCS w Lublinie w ramach specjalizacji Judaistyka przy kierunku Kulturoznawstwo prowadzi zajęcia z Kultury Materialnej Żydów oraz Obrzędów i zwyczajów żydowskich.
W 1982 r. uzyskał tytuł magistra na wydziale Pedagogiki i Psychologii w Instytucie Wychowania Artystycznego (obecnie Wydział Artystyczny) UMCS, na podstawie pracy: „Kompozycje i ornamentyka kamieni nagrobnych na cmentarzu żydowskim w Józefowie Biłgorajskim na tle nagrobnej symboliki hebrajskiej”.
W 1993 r. uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych w zakresie historia – historia sztuki na KUL na podstawie rozprawy: „Treści symboliczne przedstawień na nagrobkach żydowskich w Polsce (wybrane zagadnienia)”, (promotor: prof. dr hab. Tadeusz Chrzanowski).
W 2008 r. zdobył tytuł naukowy doktora habilitowanego nauk humanistycznych z zakresu historii, specjalność: nauki pomocnicze historii, na podstawie rozprawy: „Hebrajskie inskrypcje na materiale kamiennym w Polsce w XIII-XX wieku. Studium paleograficzno-epigraficzne”.
ZAPISY
Wydarzenie organizowane we współpracy z Gminą Wyznaniową Żydowską w Warszawie i jej Filią w Lublinie.